Filogeografia Cochlearia tatrae w Tatrach w kontekście lokalnych uwarunkowań historyczno-geologicznych – nowa publikacja

Badania zmienności genetycznej populacji gatunków roślin i historii kształtowania się ich współczesnych zasięgów, szczególnie w odniesieniu do czwartorzędowych zmian klimatycznych, są kluczowe dla zrozumienia wzorców bioróżnorodności flory Europy. W tych badaniach istotną grupą są endemity – gatunki, których występowanie jest ograniczone do konkretnych (zazwyczaj niewielkich) obszarów. W Europie Środkowej do najważniejszych ośrodków różnorodności flory górskiej, a zarazem endemizmu, należą Karpaty, zwłaszcza ich najwyższy masyw – Tatry.

Najnowsza praca naukowców z naszego Instytutu prezentuje wyniki badań nad warzuchą tatrzańską – Cochlearia tatrae Borbás (Brassicaceae). Jest to jeden z przedstawicieli endemicznych gatunków Tatr, który powstał w efekcie procesów ewolucyjnych (hybrydyzacja) powiązanych ze zmianami klimatycznymi w Plejstocenie. Wyniki szczegółowych analiz współczesnej zmienności i struktury genetycznej wskazują, że pomimo niewielkiego zasięgu geograficznego i występowania w ściśle określonych warunkach siedliskowych populacje Cochlearia tatrae reprezentują kilka grup genetycznych. Rozmieszczenie tych populacji na przestrzeni kilkudziesięciu kilometrów wzdłuż łańcucha Tatr i ich wzajemne powiązania korespondują z zasadniczym podziałem geograficznym na Tatry Zachodnie i Wysokie. Obserwowany współcześnie wzorzec struktury genetycznej może odzwierciedlać historyczną izolację populacji w kilku mikrorefugiach na peryferiach Tatr w okresie ostatniego zlodowacenia. Ukazuje to potencjalną złożoność historii zasięgów górskich gatunków nawet w tak niewielkiej skali geograficznej.

Temat był realizowany w nurcie badań z zakresu filogeografii porównawczej, ewolucji i zmienności genetycznej flory gór Europy, ze szczególnym uwzględnieniem Karpat, w Grupie Biogeografii Molekularnej i Systematyki IB PAN.

Zobacz artykuł źródłowy:

Cieślak E., Cieślak J., Ronikier M. 2021. Phylogeographical structure of a narrow endemic plant in an isolated high-mountain range: the case of Cochlearia tatrae in the Tatra Mts (Western Carpathians). Preslia 93: 125–148. DOI

Cochlearia tatrae.
Foto: E. Cieślak & J. Cieślak.

Wysokogórskie siedlisko Cochlearia tatrae.
Foto: E. Cieślak & J. Cieślak.

Cochlearia tatrae.
Foto: E. Cieślak & J. Cieślak.

Tatry Wysokie (Dolina Staroleśna, Veľká Studená Dolina).
Foto: M. Ronikier.