W stronę lepszego zarządzania zielenią miejską – wpływ koszenia na ekosystem przydrożnych trawników

Streszczenie

Zieleń miejska, do której zalicza się, między innymi, parki, zieleńce, bulwary, ogrody działkowe oraz pasy zieleni zlokalizowane wzdłuż dróg, jest niezbędnym elementem właściwie zaprojektowanej przestrzeni miejskiej. Pełni ona wiele istotnych dla człowieka funkcji – wypoczynkową, rekreacyjną, zdrowotną, estetyczną i osłonową – tym samym znacząco poprawia standard życia w miastach. Zieleń miejska, odpowiednio zarządzana, może być również skutecznym narzędziem ochrony różnorodności biologicznej, pomagającym kompensować szkody wynikające z postępującej urbanizacji. Zabiegi utrzymania zieleni miejskiej są dziś stałym przedmiotem debaty publicznej, a jedną z częściej poruszanych kwestii jest częstotliwość koszenia trawników. Dotychczasowe badania pokazują, że ograniczenie tej częstotliwości, poza tym, że wiąże się z niższymi kosztami, mniejszą emisją spalin i hałasu (z pracujących kosiarek), sprzyja bogactwu gatunkowemu roślin i bezkręgowców.

Niniejszy projekt – realizowany we współpracy z Zarządem Zieleni Miejskiej w Krakowie, Zakładem Zieleni Miejskiej w Katowicach oraz Uniwersytetem Śląskim w Katowicach – ma na celu kompleksową ocenę wpływu częstotliwości koszenia na ekosystem przydrożnych trawników miejskich. Badania będą prowadzone w Krakowie i Katowicach, miastach o dużym poziomie zanieczyszczenia powietrza, na poletkach z trzema różnymi częstotliwościami koszenia i różnie oddalonymi od jezdni (co pozwoli na ocenę poziomu akumulacji zanieczyszczeń pochodzących z ruchu samochodowego). Planowana jest analiza składu gatunkowego i różnorodności roślin, jak również analiza szeregu parametrów opisujących strukturę i funkcjonowanie mikroorganizmów glebowych – do tej pory rzadko badanych w kontekście częstotliwości koszenia trawników miejskich. Zmierzona zostanie, między innymi, aktywność enzymów biorących udział w rozkładzie martwej materii organicznej, biomasa mikroorganizmów oraz skład taksonomiczny zespołów bakterii i grzybów glebowych z wykorzystaniem nowoczesnych metod, np. sekwencjonowania nowej generacji (Next Generation Sequencing). Analizy fizykochemiczne gleby obejmą charakterystykę krótko- i długookresowej dynamiki temperatury i wilgotności, a także oznaczenie zawartości szeregu pierwiastków, w tym metali ciężkich (chromu, niklu, kadmu, ołowiu i in.), soli drogowej, jak również zanieczyszczeń organicznych (węglowodorów ropopochodnych oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych). Badania będą prowadzone przez dwa sezony wegetacyjne.

Spodziewamy się, że ograniczenie częstotliwości koszenia trawników wpłynie korzystnie na funkcjonowanie systemu glebowego (zwiększy się różnorodność mikroorganizmów glebowych i aktywność mikrobiologiczna gleby), co będzie wynikać, między innymi, ze wzrostu różnorodności roślin, poprawy warunków temperaturowych i wilgotnościowych oraz zmniejszenia depozycji zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego (zwiększona biomasa roślin = intensywniejsze wychwytywanie zanieczyszczeń).

Projekt zawierać będzie również część edukacyjną przeznaczoną dla dzieci, nauczycieli i pracowników zieleni miejskiej. Prowadzone będą zajęcia teoretyczne i praktyczne w laboratorium oraz w terenie obejmujące, między innymi, poznawanie roślin i bezkręgowców oraz wykonywanie prostych analiz laboratoryjnych gleby. Mają one na celu poszerzenie wiedzy przyrodniczej, zwiększenie wrażliwości na problemy środowiskowe oraz kształtowanie postaw prośrodowiskowych.

Zobacz stronę internetową projektu.

Wybór stanowisk do badań.
Foto: Magdalena Pardon.